1. Công ty không có nội quy lao động thì có xử lý kỷ luật người lao động được không?
Theo quy định tại khoản 3 Điều 127 Bộ luật Lao động 2019, công ty bị nghiêm cấm xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động có hành vi vi phạm KHÔNG được quy định tại một trong ba nguồn sau đây:
(i) Nội quy lao động của công ty.
(ii) Hợp đồng lao động công ty đã giao kết với người lao động.
(iii) Pháp luật về lao động.
Căn cứ quy định trên, có thể xác định công ty không có nội quy lao động (nguồn (i)) thì vẫn có thể xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động bằng quy định tại một trong các nguồn (ii), (iii). Cụ thể:
- Công ty có thể xử lý kỷ luật người lao động có hành vi vi phạm được thỏa thuận trong hợp đồng lao động giữa công ty và người lao động.
- Công ty có thể xử lý kỷ luật người lao động có hành vi vi phạm được pháp luật về lao động quy định.
2. Điểm bất lợi nếu Công ty không ban hành nội quy lao động?
2.1. Công ty sẽ bị phạt tiền nếu không có nội quy lao động
- Theo quy định tại khoản 1 Điều 118 Bộ luật Lao động 2019, công ty phải ban hành nội quy lao động, khi sử dụng từ 10 người lao động trở lên thì phải ban hành nội quy lao động bằng văn bản.
- Theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 19, khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, công ty không có nội quy lao động bằng văn bản khi sử dụng từ 10 lao động trở lên sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng.
2.2. Công ty sẽ tự giới hạn quyền xử lý kỷ luật lao động của mình nếu không ban hành nội quy lao động
- Việc ban hành nội quy lao động là nghĩa vụ nhưng cũng là quyền của công ty trong việc xử lý kỷ luật lao động. Cụ thể, theo quy định tại khoản 1, điểm g khoản 2 Điều 118 Bộ luật Lao động 2019, công ty được quy định các hành vi vi phạm kỷ luật lao động và hình thức xử lý kỷ luật lao động tương ứng trong nội quy lao động.
Việc quy định hành vi nào vi phạm kỷ luật lao động sẽ do công ty quyết định, căn cứ vào hoạt động thực tế của công ty, mục đích quản lý lao động và văn hóa công ty.
Ví dụ: Công ty có thể quy định hành vi đi trễ là hành vi vi phạm kỷ luật lao động và sẽ bị áp dụng hình thức kỷ luật “khiển trách” trong nội quy lao động.
Như vậy, nếu công ty không ban hành nội quy lao động, thì không có căn cứ để xử lý kỷ luật đối với các hành vi vi phạm phát sinh thực tế hoạt động của công ty (trừ trường hợp pháp luật lao động có quy định hoặc có thỏa thuận về kỷ luật lao động trong hợp đồng lao động).
- Nếu công ty chỉ dựa vào quy định của pháp luật lao động để xử lý kỷ luật lao động thì chỉ có thể xử lý kỷ luật lao động động đối với các hành vi được quy định tại Điều 125 Bộ luật Lao động 2019 sau đây:
Điều 125. Áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải
Hình thức xử lý kỷ luật sa thải được người sử dụng lao động áp dụng trong trường hợp sau đây:
1. Người lao động có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc;
2. Người lao động có hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động;
3. Người lao động bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật. Tái phạm là trường hợp người lao động lặp lại hành vi vi phạm đã bị xử lý kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật theo quy định tại Điều 126 của Bộ luật này;
4. Người lao động tự ý bỏ việc 05 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.
Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.
- Nếu công ty muốn căn cứ vào thỏa thuận về kỷ luật lao động trong hợp đồng lao động để xử lý kỷ luật lao động thì cần có sự đồng ý của người lao động. Bởi vì hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa công ty và người lao động (theo khoản 1 Điều 13 Bộ luật Lao động 2019). Nếu công ty đề xuất các hành vi vi phạm kỷ luật lao động và hình thức xử lý kỷ luật trong hợp đồng lao động nhưng người lao động không đồng ý, thì các đề xuất này sẽ không thể trở thành nội dung của hợp đồng lao động.
3. Công ty ban hành nội quy lao động hợp pháp như thế nào?
Để ban hành nội quy lao động hợp pháp, công ty cần tuân thủ quy định của pháp luật về nội dung nội quy lao động và trình tự ban hành nội quy lao động.
- Về nội dung của nội quy lao động: Công ty xem chi tiết tại bài viết: Nội quy lao động năm 2023 gồm những nội dung nào?
- Về thủ tục ban hành nội quy lao động: Công ty xem chi tiết tại công việc pháp lý: Xây dựng và đăng ký Nội quy lao động trong quá trình hoạt động
