- Ngày 15/11/2025, Nghị quyết số 04/2025/NQ-HDTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao chính thức có hiệu lực, hướng dẫn chi tiết việc áp dụng các tình tiết giảm nhẹ và tăng cường vô địch pháp lý định nghĩa tại Điều 51 và Điều 52 Bộ luật Hình sự. Trong đó, tình tiết “người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm” tại điểm a khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015 là một trong những tình tiết được áp dụng khá phổ biến trong thực tiễn xét xử.
- Việc áp dụng đúng tình tiết này có ý nghĩa quan trọng, giúp bảo đảm tính nhân đạo của pháp luật hình sự, đồng thời ghi nhận những hành vi tích cực của tội phạm tội phạm sau khi tội phạm đã xảy ra.
- Theo hướng dẫn của Nghị quyết 04/2025/NQ-HĐTP: “ Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm tác hại của tội phạm phạm tội ” quy tại điểm a khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015 được hiểu như sau:
· Ngăn chặn tác hại của tội phạm : L à khi tội phạm đã được thực hiện và tội phạm tự sát hoặc có hoạt động khách hàng nên đã sử dụng những khả năng có thể để ngăn chặn không cho tác hại của tội phạm xảy ra;
· Làm giảm tác hại của tội phạm : Khi tội phạm đã được thực hiện, tác hại của tội phạm đang xảy ra và tội phạm tự sát hoặc có hoạt động khách hàng nên sử dụng những khả năng có thể để không gây hại cho tội phạm tiếp tục xảy ra hoặc xảy ra lớn hơn;
· Cách đánh giá mức độ giảm nhẹ : Khi áp dụng tình tiết giảm nhẹ này thì mức độ giảm nhẹ trách nhiệm phụ thuộc vào thái độ của người phạm tội (tự mình hay có tác động của người khác, yếu tố khách hàng khác) và thực tế tác hại của tội phạm đã được ngăn chặn, được giảm bớt .
- Vậy việc áp dụng tình trạng giảm nhẹ được thực hiện như thế nào? Theo Điều 50 Bộ luật hình sự năm 2015, căn cứ quyết định hình phạt được quy định như sau:
· Khi quyết định hình phạt, Tòa án căn cứ vào quy định của Bộ luật Hình sự, cân nhắc chất và nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân vật phạm tội, các tình tiết giảm nhẹ và tăng cường trách nhiệm hình sự.
· Tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức tối đa của hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề ngoài khi tội phạm có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ;
· Như vậy , các tình tiết giảm nhẹ là yếu tố để xây dựng phán quyết quyết định hình phạt đối với người phạm tộ
- Theo quy định tại khoản 3 Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015 thì các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật định nghĩa là dấu hiệu tội phạm hoặc định khung thì không thể coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định phạt
- Tình tiết “ngăn chặn hoặc làm giảm giảm tổn hại của tội phạm phạm” có ý nghĩa trong quá trình xem rón rén lĩnh vực trách nhiệm hình sự, có thể hiện ra sự kích động của pháp luật đối với những hành vi tích cực, nhân đạo của người phạm tội tố sau khi tội phạm đã xảy ra.
