Tết Trung thu là một lễ hội truyền thống quan trọng và đầy màu sắc của người dân Việt Nam. Từ thành thị tới nông thôn, Trung thu luôn là ngày tết được trẻ nhỏ háo hức mong chờ. Vào ngày rằm tháng Tám âm lịch hàng năm, trên khắp mọi miền tổ quốc đều diễn ra các hoạt động văn hóa văn nghệ ý nghĩa đặc biệt như múa lân, làm đèn lồng, rước đèn, biểu diễn văn nghệ. Trẻ em nô nức hòa vào đoàn lân rộn rã tiếng trống, cầm trên tay chiếc đèn ông sao, đèn lồng rực rỡ sắc màu, đùa vui trong tiếng nhạc, tiếng trống, cùng nhau phá cỗ tưng bừng. Người lớn lại nhẹ nhàng trong ấm trà với chiếc bánh trung thu thơm ngon thưởng trăng, trò chuyện. Tết Trung thu không chỉ mang ý nghĩa là dịp để các thế hệ gia đình sum họp, chia sẻ niềm vui và tình yêu thương mà đây còn là dịp tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thông, giúp các em nhỏ được học tập, vui chơi qua các hoạt động trải nghiệm ý nghĩa, nâng cao khả năng sáng tạo của trẻ. Thật đáng mừng, dù xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống có ngày một đủ đầy hơn, trẻ em có điều kiện tiếp xúc với nhiều luồng văn hóa khác nhau nhưng tục đón tết Trung thu cổ truyền từ ngàn xưa vẫn luôn được gìn giữ và bảo tồn.
Mặc dù vậy, cũng không thể không nhắc đến mặt trái vẫn đang tồn tại song song trên thực tế, cùng với sự phát triển của xã hội đã có rất nhiều đối tượng lợi dụng thời cơ để kiếm lời bằng cách làm ăn chộp giật, buôn bán, lừa đảo sự cả tin của người tiêu dùng. Từ đầu tháng 8/2023 đến nay là thời điểm nhu cầu tiêu thụ các loại thực phẩm bánh, kẹo tăng cao. Bên cạnh, các cơ sở sản xuất, kinh doanh bánh trung thu có uy tín, còn không ít cơ sở sản xuất, kinh doanh các sản phẩm là hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, vi phạm. Càng gần thời điểm rằm tháng 8, sức mua của người tiêu dùng đối với mặt hàng bánh trung thu lại tăng cao. Bên cạnh những loại bánh truyền thống, nhiều loại bánh giá rẻ hoặc bánh nhập khẩu không rõ nguồn gốc xuất xứ cũng được bày bán công khai, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm. Bên cạnh việc mua sắm để đáp ứng nhu cầu của bản thân, người mua hàng cần phải chú ý đến chất lượng và nguồn gốc của sản phẩm. Đặc biệt, việc kinh doanh, buôn bán sản phẩm bánh trung thu hiện nay không chỉ xuất hiện tràn lan ở các chợ dân sinh, các tuyến đường, con phố mà nó còn diễn ra nhộn nhịp trên môi trường mạng xã hội với giá cả đa dạng từ 40 - 50.000 đồng/hộp, cho đến 150 - 200.000 đồng/hộp bánh từ 4 - 6 chiếc, tùy vào tên gọi, thương hiệu, nguồn nguyên liệu sản xuất…Điều đáng nói, rất nhiều sản phẩm dùng để sản xuất bánh trung thu được nhập từ những nguồn trôi nổi trên thị trường, hoặc là nhập lậu từ Trung Quốc về, các sản phẩm này chủ yếu được nhập theo đường tiểu ngạch không rõ nguồn gốc, nhãn mác sản phẩm, không hạn sử dụng và đều được đóng gói, bảo quản rất sơ sài không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.
Người tiêu dùng nên cẩn trọng với những sản phẩm không được chứng thực bởi các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Hiện các loại bánh trung thu thường được sử dụng các loại phẩm màu để tăng tính thẩm mỹ. Nếu khách hàng mua phải bánh sử dụng chất tạo màu không được phép sử dụng trong công nghệ chế biến thực phẩm, điều này vô cùng nguy hiểm cho sức khỏe người tiêu dùng. Cơ quan chức năng khuyến cáo, trong thời điểm gần Tết Trung thu, rất nhiều đối tượng lợi dụng nhu cầu của thị trường, đã nhập hàng hóa lậu, không có nguồn gốc nhằm trục lợi. Người tiêu dùng nên hết sức cảnh giác với các sản phẩm này, tránh tiền mất tật mang.
Từ đầu tháng 8/2023, trên khắp cả nước lực lượng Quản lý thị trường ở các tỉnh tiến hành triển khai đợt cao điểm kiểm tra, kiểm soát trong dịp tết Trung thu 2023. Tiêu biểu ngày 15/9, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường, Công an tỉnh Hà Nam phối hợp với Đội Quản lý thị trường số 3, Cục Quản lý thị trường tỉnh Hà Nam kiểm tra, phát hiện, xử lý 1 hộ kinh doanh có 1.010 chiếc bánh trung thu không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Ngày 22/9 Đội Cảnh sát kinh tế Công an Quận Hải Châu, Tp. Đà Nẵng phát hiện 3.000 bánh trung thu các loại và 1.000 hộp thạch trái cây do nước ngoài sản xuất, không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Hành vi buôn bán bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ hay gọi chung là kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ được quy định tại Điều 17 Nghị định 98/2020/NĐ-CP về các hành vi vi phạm trong thời hạn sử dụng của hàng hóa, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ và có vi phạm khác. Mức phạt tiền đối với hành vi buôn bán bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất căn cứ vào giá trị số bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ được buôn bán, cụ thể như sau:
- Phạt tiền từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị dưới 1.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 1.000.000 đến dưới 3.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 3.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 10.000.000 đồng đến dưới 20.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 7.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 20.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 30.000.000 đồng đến dưới 40.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 40.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 50.000.000 đồng đến dưới 70.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 70.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng.
- Phạt tiền từ 40.000 000 đồng đến 50.000.000 đồng trong trường hợp số lượng bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ có giá trị từ 100.000.000 đồng trở lên.
Mức phạt trên áp dụng đối với cá nhân buôn bán, kinh doanh bánh trung thu không rõ nguồn gốc xuất xứ, trường hợp tổ chức thực hiện cùng hành vi vi phạm sẽ áp dụng mức phạt bằng 02 lần cá nhân (Theo điểm b khoản 4 Điều 4 Nghị định 98/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi điểm b khoản 1 Điều 3 Nghị định 17/2022/NĐ-CP)).
Mới đây, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã đưa ra hướng dẫn cách chọn bánh trung thu an toàn. Theo đó, khi lựa chọn và sử dụng bánh Trung thu, người tiêu dùng cần lưu ý, sản phẩm phải có nguồn gốc rõ ràng như có tên của nhà sản xuất, địa chỉ nơi sản xuất, có hướng dẫn sử dụng, bảo quản... Người tiêu dùng chỉ nên mua, sử dụng thực phẩm, phụ gia thực phẩm có nhãn mác đầy đủ, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; không sử dụng phụ gia thực phẩm ngoài danh mục, không đúng đối tượng, liều lượng theo quy định. Người tiêu dùng nên lựa chọn các nhà sản xuất đáp ứng được các quy định về đảm bảo ATTP. Tuyệt đối không lựa chọn, mua sản phẩm trôi nổi, không có nguồn gốc, hàng hết hạn sử dụng, bao bì rách nát, sản phẩm biến dạng, hàng lậu. Cần chú ý bảo quản và sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất được ghi trên bao bì hàng hóa của sản phẩm và lưu ý một số khuyến cáo của nhà sản.
Để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe người dân, ngoài sự vào cuộc của lực lượng chức năng thì các cơ sở sản xuất, kinh doanh cần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành các quy định pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm thiết yếu dịp Tết Trung thu. Người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ, nhận biết, lựa chọn và sử dụng các sản phẩm bánh, kẹo, thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm; nên lựa chọn các thương hiệu có uy tín để đảm bảo sức khỏe, an toàn cho bản thân và gia đình. Kịp thời phát hiện, cung cấp cho cơ quan chức năng thông tin liên quan đến các cơ sở, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm; phát huy trách nhiệm vì sức khỏe cộng đồng của mỗi cá nhân, mỗi gia đình, tổ chức, doanh nghiệp để có một Tết Trung thu an toàn, lành mạnh và vui vẻ.
Tết Trung thu 2023 đang gần kề, hy vọng rằng sẽ có nhiều gia đình Việt được cùng nhau đoàn viên, thưởng thức những miếng bánh ngon, đảm bảo chất lượng và có những khoảnh khắc đáng nhớ bên nhau, tràn đầy tình thân và hạnh phúc.